تالاب انزلی
تالاب انزلی یا در زبان گیلکی انزلی سل، یکی از زیباترین و مهم ترین تالاب های طبیعی آب شیرین کشور بشمار می آید که در جنوب غربی شهر بندر انزلی و دریای کاسپین واقع شده است. قدمت این تالاب بی نظیر به بیش از ۱۵ هزار سال قبل باز می گردد که با وجود مناظر منحصر بفرد زیستی به یکی از محبوب ترین جاهای دیدنی گیلان تبدیل شده است. با ما در ادامه مطلب همراه باشید تا با این مقصد طبیعت گردی ایران بیشتر آشنا شویم.
بندر انزلی یکی از شهرهای مهم شمال کشور و استان گیلان می باشد که با چشم اندازهای بی بدیلی از طبیعت و وجود جنگل ها و دریای خزر و همچنین تالاب انزلی به یکی از بهترین مقاصد گردشگری در شمال کشور تبدیل شده است و سالانه گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را برای بازدید از این چنین جاذبه هایی به سمت خود می کشاند و طبیعت زیبایش را به آن ها هدیه می بخشد. این شهر در فاصله حدودا ۴۰ کیلومتری با شهر رشت قرار دارد که از سمت شمال به شهرستان انزلی، از سمت جنوب به صومعه سرا، از سمت شرق به پیر بازار و از سمت غرب نیز به کپورچال و آبکنار انزلی محدود می گردد. قابل ذکر است که این شهر، بزرگ ترین بندر ایران در سواحل جنوبی دریای مازندران است و همچنین پر باران ترین شهر کشور نیز بشمار می آید که همین بارش ها موجب پدید آمدن چنین طبیعت باشکوهی شده است.
مرداب انزلی تنها یکی از جاهای دیدنی این شهر بندری زیبا می باشد که همانطور که اشاره شد در جنوب غربی سواحل دریای خزر واقع شده است. تالاب انزلی و یا مرداب انزلی از مساحتی در حدود ۲۰ هزار هکتار در استان گیلان تشکیل شده است که از مهم ترین و شگفت انگیزترین زیستگاه های طبیعی جانواران و گیاهان ایران بشمار می آید و هر ساله پذیرای تعداد زیادی از پرندگانی است که از کشورهای همسایه شمالی به ایران مهاجرت می کنند. به عقیده اکثر کارشناسان محیط زیستی کشور، این تالاب بین المللی نه تنها در ایران، بلکه در جهان نیز نمونه می باشد و جالب است بدانید به دلیل آب شیرین بودن این تالاب از این تنوع زیستی بالا برخوردار گشته است. همچنین این تالاب به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه و رطوبت بالا با هیچ کدام از تالاب های دیگر ایران قابل مقایسه نمی باشد. وسعت این تالاب در فصول تابستان و پاییز به دلیل کمی بارش در حدود ۸۰ کیلومترمربع می باشد که با شروع بارش ها در فصول زمستان و بهار به حدود ۱۲۰ کیلومترمربع خواهد رسید و نیزارها، نیلوفرهای آبی و لاله های مردابی بسیار زیبایی را در درون خود خلق می نماید که یکی از جاذبه های گردشگری گیلان بشمار می آید.
تالاب چیست؟
تالاب چیست؟ تالاب یا مرداب را می توان به زیستگاهی اطلاق نمود که در اثر ترکیب اکوسیستم های مناطق خشکی و دریایی به وجود آمده است. از نظر زمین شناسی تالاب ها در واقع خلیج هایی می باشند که با یک پشته ماسه ای از دریا جدا شده اند که با نام مرداب خلیجی نیز شناخته می شوند. تالاب ها ممکن است به صورت همیشگی دارای آب بوده و یا اینکه گاه خشک و گاه آب دار باشند. همچنین برخی تالاب هایی که در نزدیکی دریا قرار گرفته اند می توانند با جزر و مد دریا تغییر وضعیت دهند. آب تالاب ها نیز ممکن است شور و یا شیرین باشد و به دلیل پوشش گیاهی و دارا بودن آب و رطوبت می توانند به مکانی مناسب برای زندگی پرندگان و گیاهان مختلف تبدیل گردند.
معرفی تالاب انزلی
تالاب انزلی زیستگاه و محل تخم ریزی آبزیان و پناهگاه پرندگان مهاجر و بومی و همچنین محل رویش لاله های مردابی می باشد که علاوه بر این ها نقش بسزایی را در تصفیه آب رودخانه ها عهده دار می باشد. این تالاب یک تالاب منحصر بفرد در ایران و در جهان می باشد که با دارا بودن بیش از ۵۰ گونه آبزی و ۱۰۰ گونه پرنده مختلف از تنوع زیستی بالایی برخوردار گشته است. اما متاسفانه این تالاب به دلایلی مانند تغییر سطح آب دریای خزر، آلودگی آب و افزایش رسوبات آن، از سال ۱۹۹۳ میلادی در فهرست مونترآل یا مونترو قرار گرفت و قرارگیری در این فهرست جهانی بدین معنا است که تالاب انزلی به منظور جلوگیری از خشک شدن به مراقبت های زیست محیطی بیشتری نیاز دارد.
تالاب انزلی دارای ۱۱ رود اصلی و ۳۰ رود فرعی است که این رودها پس از آبیاری شالیزارها و مزارع کشاورزی به تالاب وارد می‌شوند. رودخانه رمضان بکنده، پیربازار، بیجرود، چکوور، قنادی، سیاه درویشان، نرگستان، شیله سر، لله کا، نوخاله، مرغک خالکایی، هندخاله، اسپند، چومثقال، کلسر، گاز رودبار، شیجان، بهمبر و کانال مادر مهم ترین رودخانه هایی هستند که آب آن ها به تالاب می‌رسد. این آب که شیرین است، در نهایت از طریق یک کانال کشتیرانی به دریای خزر وارد می شود. تالاب انزلی در سال ۱۳۵۴ هجری شمسی در فهرست تالاب های بین المللی کنوانسیون رامسر به ثبت رسید و یکی از نخستین تالاب های بین المللی ثبت شده در ایران بشمار می‌آید و امروزه قسمت هایی از آن محافظت کامل شده و ورود به آن ها ممنوع می باشد.
پوشش گیاهی و جانوری تالاب انزلی
پوشش گیاهی تالاب انزلی بسیار متنوع است و شامل لایه گیاهان حاشیه ای، لایه گیاهان شناور، لایه گیاهان غوطه ور و گیاهان اراضی پیرامون تالاب می‌شود که این پوشش گیاهی سبب شده تا منطقه ای امن برای تخم ریزی و جوجه آوری پرندگان بومی و مهاجر و همچنین زیستگاهی مناسب برای زندگی پستانداران، آبزیان و سایر گونه های جانوری فراهم گردد و به همین دلیل این پوشش گیاهی از اهمیت بسیار بالایی برای تالاب و جانداران آن برخوردار می باشد. اما معروف ترین گیاهی که در این تالاب رشد می نماید و زیبایی بی نظیری را به این تالاب می بخشد، لاله مردابی یا لاله تالابی و یا گیاه لوتوس است. این همان گیاهی است که بسیاری از افراد آن را با گیاه نیلوفر آبی اشتباه می‌گیرند. لاله مردابی دارای گل هایی درشت با گلبرگ های صورتی رنگ ضخیم و متعدد می باشد که قبل از شکفته شدن با نام پسته دریایی و در زبان افراد محلی با نام «ثعله باقلی» شناخته می‌شود. لاله های مردابی تالاب انزلی در اواخر بهار تا اواخر تابستان رشد می کنند و زیبایی فوق العاده و غیر قابل وصفی را به تالاب می‌بخشند.
نیلوفرهای آبی تالاب انزلی نیز از دیگر گونه های گیاهی هستند که در این تالاب رشد می نمایند و دارای رنگ‌های سرخ، سفید و کبود می باشند. این گیاه زیبا در بسیاری از ادیان علی الخصوص مکاتب شرقی از جایگاه ویژه ای برخوردار است و مقدس شمرده می شود. دلیل تقدس گل نیلوفر آبی این است که این گل، با سختی تمام از میان گل و لای بیرون آمده و رشد می کند و در مذاهب مختلف برآمدن آن از میان این گل و لای را استعاره ای از برخاستن روح از خاک می دانند. همچنین از گل نیلوفر آبی در معماری طاق بستان و تخت جمشید نیز استفاده شده است که نشان از تقدس و اهمیت این گل در میان ایرانیان باستان دارد. متاسفانه این گل امروزه در خطر انقراض قرار دارد که نیاز است توجه ویژه ای به این مسئله گردد.
پوشش جانوری تالاب انزلی نیز به دلیل قرارگیری دریای خزر در مسیر سیبری و تنوع بالای پوشش گیاهی تالاب بسیار متنوع می باشد و انواع پرندگان، آبزیان و پستانداران را در خود جای داده است. تالاب انزلی در مسیر مهاجرت پرندگان شمالی قرار گرفته است از این رو در فصول سرد سال تالاب یک پناهگاه مهم برای پرندگان مهاجر، تخم گذاری، جوجه آوری و گذراندن زمستان بشمار می آید که از جمله این پرندگان می توان به انواع اردک ها، غازها، قوها، پلیکان خاکستری، باکلان کوچک، عقاب دریایی دم سفید، غاز پیشانی سفید کوچک و خروس کولی اشاره نمود.
همچنین این تالاب خانه بیش از 50 گونه ماهی نیز می باشد که محل زندگی و تکثیر آن ها بشمار می آید. از مهم ترین گونه این ماهی ها می توان اردک ماهی، ماهی ماش، ماهی کپور، شاه کولی، ماهی آزاد، ماهیان خاویاری، کولمه، سیاه کولی، سوف سفید، ماهی سفید، کفال، بیگ هد و سگ ماهی و ... را نام برد. همچنین از پستانداران تالاب انزلی نیز می توان به گراز، تشی (خارپشت)، سمور آبی، فک خزری، راسو (گینجامانی)، شغال، گربه جنگلی و ... اشاره نمود. متاسفانه گونه پستانداران از دیگر گونه های جانوری تالاب، به دلیل کوچک شدن زیستگاه های امن حاشیه تالاب و همچنین صید و شکار بی رویه بیشتر در معرض خطر نابودی قرار گرفته اند.
بهترین زمان بازدید از تالاب انزلی
بهترین زمان بازدید از تالاب انزلی به دلیل شرجی بودن این منطقه در فصل تابستان، فصل بهار و پاییز می باشد. نکته قابل توجه در بازدید از تالاب این است که اگر می خواهید گل های مردابی را تماشا نمایید بهتر است فصل بهار به خصوص اواخر خرداد ماه را برای سفر انتخاب کنید. همچنین اگر به پرنده نگری علاقه دارید بهترین زمان سفر به تالاب انزلی فصل زمستان و اوایل بهار می باشد که از هوایی مطبوع برخوردار است. عمق تالاب انزلی با توجه به فصلول مختلف سال و شرایط آب و هوایی و همچنین نوسانات سطح آب دریای خزر به علت جزر و مد متغیر است که حداکثر عمق آب آن در فصل بهار به ۵٫۲ متر خواهد رسید و این عدد در فصول کم بارش سال بسیار پایین تر می باشد.
دسترسی به تالاب انزلی
دسترسی به تالاب انزلی از قسمت جنوب غربی شهر انزلی امکان پذیر می باشد. برای دسترسی به تالاب پس از رسیدن به شهر انزلی خود را به خیابان طالقانی برسانید. سپس از پل غازیان به سمت بلوار تکاوران بروید و پس از پشت سر گذاشتن این بلوار از اتوبان انزلی به رضوانشهر تا خیابان فریضه پیش بروید. سپس وارد اتوبان کپور چال به آبکنار خواهید شد که این مسیر شما را به تالاب بندر انزلی می رساند. همچنین از تفریحات این تالاب نیز می توان به قایق سواری، عکاسی، تماشای طبیعت زیبای تالاب، کایاک سواری، پرنده نگری و ماهیگیری اشاره نمود.
سخن پایانی
تالاب انزلی یکی از زیباترین و بزرگترین زیستگاه های طبیعی جانواران ایران محسوب می‌شود که سالانه پذیرای میلیون ها پرنده مهاجر می باشد که از کشورهای همسایه شمالی به ایران مهاجرت می کنند. همچنین لاله های مردابی و نیلوفرهای آبی این تالاب یکی از مهم ترین جاذبه های گردشگری گیلان می باشد که هر ساله گردشگران و بازدید کنندگان فراوانی را به این خطه از سرزمین شمالی ایران می کشاند و در هر فصل مناظری با شگفتی خاص را برای مسافران خود پیشکش می نماید. در ادامه سفر خود در استان گیلان نیز می توانید از دیگر جاهای دیدنی این استان مانند ییلاقات ماسال، ماسوله، مجموعه میدان شهرداری رشت، آبشار لاتون، موزه میراث روستایی گیلان، ییلاق سوباتان، آبشار ویسادار و جنگل گیسوم دیدن نمایید که همگی این جاذبه ها را در مقالات گذشته سایت به طور کامل و مفصل توضیح داده ایم. در پایان تیم تحریریه سایت آرزومند است سفر خوش و هیجان انگیزی را در بازدید از این جاذبه گردشگردی گیلان تجربه نمایید.
برچسب ها: جاذبه های گردشگری ایران, جاذبه های گردشگری گیلان, تالاب انزلی