کوه بیستون کرمانشاه
کوه بیستون کرمانشاه یکی از جاهای دیدنی کرمانشاه با داستان ها و روایت هایی از گذشتان این مرز و بوم و صحنه هایی شیرین و عشق آلود می باشد. بیستون را فقط یک کوه با سنگ نگاره‌‌های تاریخی نمی توان دانست بلکه داستان های این کوه از دوران پارینه سنگی و انسان‌‌های نخستین شروع و با تیشه های فرهاد کوه کن و داستان های شیرین و تاریخی سراسر زیبایی ادامه می یابد.
مجموعه بیستون کرمانشاه در شهر بیستون واقع شده است و یکی از مناطق مهم باستان شناسی و گردشگری ایران بشمار می رود. از آثار مهم این مجموعه می توان سنگ نوشته و نقش برجسته های حجاری شده داریوش در دوران هخامنشی، نقش برجسته مهرداد دوم در دوران ساسانی، پل بیستون در دوران صفویان، کاروانسرای ایلخانی در دوره ایلخانیان، مجسمه هرکول در دوران سلوکیان و کاروانسرای شاه عباسی و بسیاری از آثار دیگر را نام برد و همچنین در غارها و پناهگاه های صخره ای منطقه، نشان هایی از حضور انسان در دوران پارینه سنگی را به تماشا نشست. این آثار تاریخی تنها بخشی از 170 اثر شناسایی شده در این منطقه از دوران پارینه سنگی تا قرن بیستم می باشد. این مجموعه باستانی در وسعت 1650 هکتاری از جذابیت های تاریخی فراوانی برخوردار می باشد. مهم ترین و مشهور ترین اثر شناخته شده جهانی این مجموعه کتیبه و سنگ نوشته داریوش کبیر می باشد که متعلق به 520 سال قبل از میلاد می باشد که در فهرست آثار جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است. کوه بیستون کرمانشاه را می توان از مهم ترین اسناد تاریخی حکومت مقتدر هخامنشیان دانست. در دوران ها گذشته برای به نمایش گذاشتن اقتدار و قدرت پادشاهان از حکاکی فتوحات آنان بر روی صخره های سنگی استفاده می شده است. سنگ نوشته بیستون نیز به شرح پیروزی داریوش در مقابل گئومات مغ و در نهایت به بند کشیدن یاغیان می‌پردازد که نشان از قدرت داریوش کبیر می باشد و به سه زبان فارسی باستان، زبان ایلامی و زبان اکدی به خط میخی نوشته شده است. این اثر تاریخی در سال 1310 در فهرست آثار ملی ایران و در سال 2006 در فهرست آثار ملی جهانی یونسکو به ثبت رسیده است و امروزه یکی از جاذبه های گردشگری کرمانشاه می باشد که سالانه گردشگران زیادی را از داخل و خارج از کشور به سمت خود می کشاند.
علت ساخت مجموعه بیستون کرمانشاه
علت ساخت مجموعه بیستون کرمانشاه نیز در نوع خود جالب و مهم می باشد. منطقه بیستون منطقه ای بسیار مهم می باشد که داریوش هخامنشی این منطقه را برای نشان دادن قدرت خود به جهانیان برگزیده است. از دلایل مهم آن می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- مطلوبیت شرایط آب و هوایی منطقه بیستون
- مسیر حرکتی کاوروان ها در دوران مختلف زمانی و همچنین عبور نظامیان
- نزدیک بودن منطقه بیستون به بین النهرین و ارتباط جاده ای نزدیک به جاده ابریشم و جاده ماد به بابل و موقعیت جغرافیایی خوب آن
دلایل بالا دلایل مهم و تاثیر گذاری بوده اند که در دوران بعد از داریوش، پادشاهان دیگر نیز کماکان از این منطقه برای نمایش اقتدار خود در قالب سنگ نوشته استفاده نموده اند. تمامی دلایل بالا سبب گردیده که منطقه بیستون به عنوان یکی از جاهای دیدنی کرمانشاه تبدیل گردد و نشانی از تاریخ کهن این دیار باشد.
معنای کوه بیستون کرمانشاه
نام بیستون در ظاهر به معنای جایی بدون ستون می باشد که به ذهن خطور می کند. اما این چنین برداشتی درست نمی باشد. در گذشته از این منطقه به نام بغستان نام برده می شده که این واژه از دو کلمه بغ به معنای خدا و ستان به معنای جایگاه بوده است و به مفهوم جایگاه ستایش خدا می باشد. همچنین در دوران پهلوی نیز بهیستان و بهیستون گفته می شده و با گذشت زمان به بیستون تغییر پیدا کرده است و امروزه نیز با همین نام زیبا میزبان گردشگران و بازدید کنندگان بی شماری می باشد که کوه بیستون کرمانشاه را به عنوان مقصد خود انتخاب کرده اند.
داستان شیرین و فرهاد
داستان شیرین و فرهاد نیز در نوع خود بسیار زیبا و شنیدنی می باشد. کوه بیستون کرمانشاه علاوه بر جنبه های تاریخی و باستانی خود در ادبیات این سرزمین هم نقش تاثیر گذاری را دارا می باشد. نظامی گنجوی در منظومه خسرو و شیرین خود چنین آورده است که در زمان حکومت خسرو پرویز از پادشاهان دوران ساسانی، خسرو عاشق دختری به نام شیرین می شود و شرین و فرهاد نیز عاشق و دلباخته هم بوده اند. خسرو برای رهایی از شر فرهاد به او می گوید که اگر کوه بیستون را بتواند بکند اجازه ازدواج او با شیرین را می دهد.
خسرو که به هیچ وجه فکر موفقیت فرهاد را نمی کرد بعد از سال ها تلاش و موفقیت او در کندن کوه نگران این موضوع می شود. خسرو با همفکری خردمندان دربار به این فکر می افتد که خبر جعلی مرگ شیرین را به فرهاد برساند. فرهاد با شنیدن خبر مرگ شیرین تیشه اش را بر روی زمین می کوبد و در جا جان می سپارد و این افسانه نسل به نسل تا به امروز نقل شده است و از مثال های عشق بی نهایت انسان می باشد که در قالب شعر و داستان در ادبیات شناخته می شود.
سنگ نوشته بیستون
سنگ نوشته کتیبه بیستون یکی از دو اثر تاریخی این مجموعه می باشد که به شرح پیروزی داریوش، شاه هخامنشی بر گئومات مغ می پردازد و از مهم ترین آثار تاریخ هخامنشیان می باشد. نکته جالب توجه در رابطه با سنگ نوشته بیستون قرار گیری این کتیبه در ارتفاع 100 متری می باشد. تصور می شود که پس از ایجاد این سنگ نوشته پلکانی که در زمان احداث وجود داشته و به آن می رسید را خراب کرده اند تا کسی نتواند به آن دست بزند. بر روی این کتیبه تصویر اهورا مزدا ( نشان فروهر ) نیز حک شده است که نشان می دهد هدف از ایجاد این سنگ نوشته علاوه بر نشان دادن قدرت پادشاه ترویج دین زرتشت و کمک گرفتن از خدا و احترام نیز بوده است.
سنگ نوشته بیستون بر روی سنگ هایی از جنس آهک حجاری شده است و روی آن نشانه هایی از یک لعابی قهوه ای رنگ دیده می‌شود که احتمال می رود حجاران برای عدم تخریب اثر در شرایط مختلف جوی روی آن را با این لعاب پوشانیده اند. کتیبه بیستون به عرض ۷٫۸ متر و طول ۲۲ متر، به سه زبان فارسی باستان، ایلامی و اکدی با خط میخی حجاری شده است.
در نقش این کتیبه، داریوش با کمانی در دست در سمت چپ مجموعه، اهورا مزدا در بالا، کمان دار و نیزه دار در پشت سر داریوش و ۹ اسیر یاغی در مقابل داریوش و یک نفر در زیر پای داریوش ( گئومات مغ ) حک شده است. نقش اهورا مزدا به عنوان نگاهدارنده و خدای بزرگ و حافظ ملک ایران و پادشاه، و کمان در دست داریوش نشان پادشاهی وی و 9 اسیر با دست و پاهای بسته که 8 تن از آن‌ها غاصبان تاج و تخت پادشاهی هستند و نفر نهم، پیشوای قبیله سکاها یا همان تیگرا خائود است که نشان از اقتدار و عاقبت بدکاران می باشد.
مجسمه هرکول کوه بیستون
مجسمه هرکول یکی دیگر از جاذبه های منطقه بیستون می باشد که متعلق به دوران سلوکیان می باشد. این مجسمه بزرگ در سال 1337 و در زمان احداث جاده همدان به کرمانشاه توسط کارگران از دل خاک بیرون آمد. قدمت این مجسمه را به سال 153 پیش از میلاد تخمین زده اند که در آن هرکول به پهلوی چپ تکیه زده و و پای راست را روی پای چپ گذاشته و پیاله ای بزرگ نیز در دست چپ خود دارد. مجسمه هرکول در دل کوه کنده شده است و شخصی قوی هیکل با ریش هایی صاف را نشان می دهد و در پشت مجسمه کتیبه ای به زبان یونانی دیده می شود.
کاخ بیستون
کاخ بیستون از دیگر آثار معروف این منطقه و مربوط به دوران خسرو پرویز از پادشاهان ساسانی می باشد که رو به روی کتیبه بیستون واقع شده است. این کاخ که فقط دیوارهای دور آن ساخته شده بود، ناتمام می‌ماند و بعدها به کاروان سرا تبدیل می‌شود. منطقه توریستی باستانی بیستون به دلیل وجود آثار تاريخی كه قدمت شان از حدود چهار هزار سال قبل شروع می‌شود و تا زمان قاجار نیز ادامه داشته است گنجينه ای ارزشمند از آثار تاريخی ايران به حساب می آید که تاکنون ۲۸ اثر آن به ثبت آثار ملی ایران رسیده است. در زیر تعدادی از این آثار مهم و تاریخی را اشاره می کنیم که در بازدید به این منطقه حتما از آن ها بازدید نمایید.
- غار شکارچیان و غار مرخر از دوره پیش از تاریخ
- سنگ بلاش از پادشاهان اشکانی
- نیایشگاه مادی از دوره مادها
- نقش حجاری شده مهرداد اشکانی از دوره اشکانیان
- سنگ نوشته شیخ علیخان زنگنه از دوره شاه عباس دوم
- سراب بیستون و پل های بیستون از دوره صفویه
- سنگ نگاره گودرز از دوران ساسانیان
- کاروانسرای شاه عباسی
- کاروانسرای ایلخانی از دوره ایلخانیان
- قلعه سرمایج و دژ مادی
بهترین زمان بازدید از کوه بیستون
بهترین زمان بازدید از کوه بیستون کرمانشاه در فصول گرم تر سال و نیمه اول سال می باشد. این منطقه با توجه به قرارگیری در اقلیمی کوهستانی و سرد، در نیمه دوم سال ممکن است کمی هوا رو به خنکی بگذارد. در فصل بهار و تابستان با دارا بودن هوایی مطبوع و خنک و همچنین پوشش های گیاهی منطقه از چشم اندازی زیبا برخوردار می باشد. منطقه بیستون کلیه امکانات رفاهی را دارا می باشد و در فاصله نزدیکی از آن امکانات اقامتی نیز وجود دارد.
مسیر دسترسی به کوه بیستون
مسیر دسترسی از تهران به کوه بیستون کرمانشاه از جاده تهران ساوه میسر خواهد بود. کوه بیستون در فاصله 30 کیلومتری از شهر کرمانشاه واقع شده است. مسیر خود را به سمت همدان ادامه داده و بعد از گذشتن از این شهر وارد بزرگراه همدان به سنندج شوید. مسیر خود را بطور مستقیم ادامه داده تا تابلو تاریخی کوه بیستون را مشاهده نمایید. فاصله تهران تا منطقه باستانی بیستون چیزی در حدود 463 کیلومتر می باشد. بعد از طی این مسیر شما به یکی از جاذبه های گردشگری کرمانشاه خواهید رسید که از تماشای آن قطعا شگفت زده خواهید شد. زمان بازدید از منطقه بیستون در نیمه اول سال از ساعت 8 صبح الی 8 شب و در نیمه دوم سال از ساعت 9 صبح الی 5 عصر می باشد.
سخن آخر
کوه بیستون کرمانشاه تنها یکی از جاهای دیدنی کرمانشاه می باشد که ما در این مقاله به آن پرداختیم. امیدواریم که از سفر به این منطقه تاریخی لذت کافی را ببرید. از جاذبه های دیدنی دیگر این استان می توان به طاق بستان کرمانشاه، تکیه بیگلر بیگی کرمانشاه و حمام حاج شهباز خان کرمانشاه اشاره نمود که به تفسیر هر کدام از این جاذبه ها در مقالات گذشته پرداخته ایم. در حفظ و نگهداری چنین آثار ارزشمندی باید بکوشیم تا برای آیندگان نیز قابل رویت باشد و از گذشته شکوهمند ایران با خبر گردند.
برچسب ها: جاذبه های گردشگری, جاذبه های گردشگری کرمانشاه, استان کرمانشاه, کوه بیستون