قلعه دختر ساوه

نوشته شده توسط زرین. ارسال شده در مکان های دیدنی مرکزی

قلعه دختر ساوه یا قیز قلعه سی یکی از جاذبه های دیدنی استان مرکزی و شهر ساوه می باشد که در روستایی متروکه و کوچک با نام قیز قلعه واقع شده است. این قلعه که از قلعه های مرتفع و صعب العبور منطقه می باشد بر روی رشته کوه هندس و در ۲۵ کیلومتری جنوب شهر ساوه و نرسیده به سد الغدیر بنا گردیده و از دو بخش اصلی دژ دفاعی و قصر تشکیل شده است و در مجموع از زیربنایی در حدود ۳۰۰۰ مترمربع برخوردار می باشد.

شهر ساوه را می توان یکی از شهرهای مهم در زمان ساسانیان و حتی قبل از آن به عنوان یک راه ارتباطی میان شهرهای با اهمیت کشور از جمله اصفهان و کاشان دانست. همچنین این شهر از نظر موقعیت جغرافیایی نیز به یک نقطه استراتژیک در زمان جنگ‌ها تبدیل شده بود. از این رو سبب گشته تا در این شهر بناهای مهمی مانند قلعه ها، سدها، مساجد و سایر بناهای تاریخی را شاهد باشیم که قلعه دختر ساوه نمونه ای از این بناهای تاریخی می باشد. امروزه هر چند قسمت‌های کمی از این اثر تاریخی ارزشمند بر جای مانده و دچار تخریب گشته اما همچنان یکی از قلعه های مهم کشور بشمار می رود و سالانه میزبان گردشگران فراوانی از داخل و خارج از کشور می باشد. همان گونه که اشاره شد این قلعه بر روی کوهی بلند قرار دارد و برای کسانی که به دیدن بناهای تاریخی و کوهنوردی علاقه دارند یکی از بهترین مکان‌ها و جاهای دیدنی ساوه محسوب می گردد.

معماری قلعه دختر ساوه

معماری قلعه دختر ساوه از نظر نوع مصالح و شیوه ساخت و ساختار کلی آن شباهت بسیاری به قلعه ‎های منطقه الموت و قهستان و بویژه قلعه دختر بشرویه را دارا می باشد و با مصالح سنگ، آجر و گچ نیم‌ کوب ساخته شده ‌است. ورود به قلعه دختر از طریق پنج راه پله پشتی بنا و دو راه پله در غرب بنا که در کنار پرتگاهی در ارتفاع چند متری از سطح رودخانه ساخته شده و به اتاق های تعبیه شده در دل صخره منتهی می گردند امکان پذیر بوده است و نکته مهم درباره این ورودی ها استتار راه پله ها با ساختن دیورای از لاشه سنگ و ساروج ، درست در امتداد دیواره های صخره می باشد. از پله های پشت بنا که به مهارت ویژه ای استتار شده اند برای ورود و خروج محافظان و نگهبانان و از پله های غربی قلعه نیز برای ورود و خروج مقامات به داخل قلعه و همچنین حمل آذوقه استفاده می شده است.
قلعه دختر ساوه بر روی بلندترین قله منطقه بنا گردیده است تا به واسطه آن به دشت ساوه و محیط اطراف کاملا مشرف باشد و هر گونه حرکت احتمالی را زیر نظر داشته باشند. همچنین تمامی دیواره های شرقی، غربی و شمالی قلعه به صورت پرتگاه ساخته شده‌اند تا هیچ راه نفوذی به داخل قلعه وجود نداشته باشد و در دور تا دور قلعه دختر ساوه چهار برج دیده بانی وجود داشته که این موضوع استراتژیک بودن و اهمیت بالای این قلعه را می رساند.
اتاق‌های درون قلعه نیز به صورت تو در تو ساخته شده و به یکدیگر راه داشته اند. از جالب‌ ترین قسمت های قلعه دختر می توان به حفره های متعدد برای ذخیره سازی آب و لوله های سفالی شکسته اطراف آن اشاره کرد که در کاوش های انجام گرفته بر روی قلعه پیدا شده است. این موضوع نشان می دهد در اطراف این قلعه یک شبکه آبرسانی و فاضلاب وجود داشته که متاسفانه امروزه دیگر وجود ندارد.
طبق نظر تاریخ شناسان و معمارانی که بر روی قلعه دختر ساوه تحقیق کرده‌اند، به این نتیجه رسیده اند که ساختمان اصلی قلعه از دو بخش اصلی دژ دفاعی و قصر (شاه نشین) تشکیل شده و همچنین برخی از آن ها معتقدند که ساختمان قصر بیش از یک طبقه بوده و احتمالاً طبقه دوم و سومی نیز داشته است. ورودی شاه‌ نشین از سمت جنوب شرقی کوه و دیواره‌ شرقی امکان پذیر است که در کنار این ورودی شواهدی از یک ورودی دیگر موجود می باشد که احتمالا مسدود شده است.

طبقه‌ اول شاه نشین از راهروها، پنج فضا با پوشش گهواره ‌ای، هشت فضا که آوار سقف در آن ها دیده می‌ شود و زیرزمین هایی که در زیر برخی فضاها وجود دارد تشکیل شده است. در اطراف بخش شاه‌ نشین شاهد دو فضای کشیده در گوشه‌ غربی و جنوبی می باشیم که در یکی از آن ها تنها بقایای یک دیوار باقی ‌مانده و بخش دیگر نیز دارای دو طبقه می باشد. طبقه‌ اول این بخش از سه فضای کوچک مربع شکل با پوشش کجاوه ‌ای و در طبقه‌ دوم آن قسمتی شبیه به محراب وجود دارد. نکته دیگر درباره این بخش روشنایی آن می باشد که به وسیله‌ روزنه‌ هایی که در دیوار غربی شاه ‌نشین تعبیه شده است، تأمین می گردد.

در اطراف قلعه دختر ساوه دو رودخانه در ضلع شرقی و غربی وجود دارد که رودخانه شرقی دائمی و رودخانه غربی فصلی است و آب مورد نیاز قلعه از طریق حوضچه های ذخیره آب باران و مسیرهایی که به رودخانه منتهی می‌شده تامین می گردیده است. این قلعه علاوه بر دوره ساسانی در مواقع استراتژیک و زمان جنگ نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت که پس از خشک شدن دریاچه ساوه این قلعه نیز کم کم از چشم حاکمان افتاد و به شکل متروکه درآمد. معماری قلعه نیز متناسب با سطوح صخره ای کوه ساخته شده‌ است و در ساختمان ها علاوه بر مصالح سنگی از خشت، آجر، گچ و ملات ساروج بهره گرفته شده است. بنای قلعه در سال 1379 هجری شمسی توسط سازمان میراث فرهنگی به عنوان میراث ملی کشور به ثبت رسید و امروزه به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری ساوه محسوب می گردد.

بهترین زمان بازدید از قلعه دختر ساوه

بهترین زمان بازدید از قلعه دختر ساوه با توجه به اقلیم استان مرکزی که نیمه بیابانی است، فصل بهار، اواخر تابستان و اوایل پاییز می باشد. در این فصل این استان از هوای معتدل و گرم برخوردار می باشد که علاوه بر جاذبه های تاریخی از طبیعت زیبای آن نیز می توانید بازدید نمایید. همچنین اگر در فصل پاییز به این استان سفر داشته باشید از باغ‌ های زیبای انار و چیدن این میوه ی خوشمزه نیز می توانید دیدن نمایید.

دسترسی به قلعه دختر ساوه

دسترسی به قلعه دختر ساوه از شهرستان ساوه امکان پذیر می باشد. این قلعه تاریخی در ۲۵ کیلومتری جنوب شهرستان ساوه و نرسیده به سد الغدیر قرار گرفته است و از دو روستای آسیابک بند و روستای سرخدره می توانید خود را به آن برسانید. در مسیر اول می توانید جاده سد الغدیر را در پیش گرفته و نرسیده به سد به سمت روستای آسیابک بند رفته و بعد از عبور از داخل این روستا به سمت روستای کوچک قیز قلعه حرکت نمایید. از روستای آسیابک بند تا پای قلعه جاده خاکی است و بین این دو روستا نیز رودخانه ای بسیار کم عمق جریان دارد که با ماشین می توانید از آن عبور نمایید. از مسیر روستای سرخدره نیز می‌توانید خود را به این قلعه برسانید و در طول مسیر هم از دو پل تاریخی متعلق به دوران صفوی دیدن کنید. البته لازم به یادآوری است که در مسیر دوم به دلیل کوهستانی بودن منطقه، بیشتر مسیر را باید کوهنوردی نمایید و برای بالا رفتن از آن حتما کفش مناسب به پا داشته باشید.
بازدید از قلعه دختر ساوه هزینه ای در بر ندارد اما این نکته را در ذهن داشته باشید که بنای قلعه بر روی کوه قرار گرفته است و برای دسترسی به آن نیاز به کوهنوردی سبکی می باشد و این بازدید در حدود 2 تا 3 ساعت به طول می انجامد. پس در طول مسیر وسایلی همچون کفش مناسب کوهنوردی، كلاه آفتاب گير و قمقمه آب همراه خود داشته باشید. همچنین در کنار بازدید از قیز قلعه می‌توانید از سد الغدیر ساوه و دریاچه ی آن که در نزدیکی این جاذبه می باشد هم دیدن نمایید.

سخن پایانی

قلعه دختر ساوه در بالاترین نقطه مشرف به روستای قیز قلعه و دشت ساوه واقع شده است و بیشتر قسمت های آن به مرور زمان تخریب شده است. اما هنوز هم بخش هایی از آن به جای مانده و بازدید از آن بسیار لذت بخش و هیجان انگیز خواهد بود. اطراف این جاذبه دیدنی راه پله‌ هایی برای بالا رفتن از صخره ها وجود دارد اما چندان کامل نیست. به همین دلیل کفشی مناس به پا کنید که نیاز است کمی کوهنوردی داشته باشید. از دیگر جاذبه های گردشگری استان مرکزی می توان به حمام چهار فصل اراک، غار چال نخجیر دلیجان اراک، پل سرخده ساوه، قلعه حاج وکیل (عمارت کلاه فرنگی) اراک، قنات ابراهیم آباد اراک، موزه مفاخر اراک و مسجد جامع ساوه اشاره نمود که در مقالات پیشین سایت به هر کدام از جاذبه های فوق پرداخته شده است. تیم تحریریه سایت امیدوار است که در سفر به استان مرکزی و تماشای جاذبه های این استان نهایت لذت از سفر را تجربه نمایید.

برچسب ها: جاذبه های گردشگری ایران, جاذبه های گردشگری ساوه, استان مرکزی, قلعه دختر ساوه

چاپ