گذرگاه میانی باغ در جهت غرب به شرق که ما را به کوشک اصلی می رساند و درخت کهن سال سروی که 1000 سال قدمت دارد و با 35 متر ارتفاع بلندترین سرو شیراز به حساب می آید و این ها همه از شکوه این باغ می باشند. آب جوی داخل باغ از استخر جلوی عمارت سرچشمه می گیرد و در کل باغ گردش پبدا می کند. آب استخر نیز از قنات نهر اعظم تامین می شود که بزرگترین منبع آب شهر شیراز می باشد و بسیاری از باغات از این قنات سیراب می شوند. همچنین دو حلقه چاه نیز در باغ حفر شده که برای آبیاری گیاهان و درختان از آن استفاده می شود. تنوع گیاهان و درختان این باغ به قدری بالا می باشد که هم اکنون از آن به عنوان باغ گیاه شناسی استفاده می شود و در اختیار دانشگاه شیراز می باشد. پوشش گیاهی باغ به 3 بخش درختان مثمر و درختان غیر مثمر و گل و گیاه تقسیم می شود. محصول اصلی درختان باغ ارم انار و مرکبات می باشد.

تاریخچه باغ ارم شیراز

تاریخچه باغ ارم شیراز و احداث آن را به دوران سلجوقیان نسبت می دهند. تاریخ احداث و بنیان گذار اولیه این باغ به درستی مشخص نیست ولی با مطالعه تاریخ و وضع روزگار آن دوران و همچنین ارزش این باغ بدون شک بانیان و صاحبان باغ از حکام آن دوران بوده اند. در زمان فتحعلی شاه قاجار جانی خان ایلخان و پسرش محمد قلی خان عمارتی باشكوه در این باغ بنا نهادند و برای مدت 75 سال در تصاحب خان‌ها و سران قبیله قشقایی بود. در دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار، حاج نصیرالملك شیرازی باغ را از خاندان ایلخانی خریداری نمود و عمارت فعلی موجود در باغ ارم را به جای ساختمان قدیمی ایلخانی بنا نمود ولی احتمالاً اساس ساختمان قبلی را حفظ كرده است. تا آنجایی که از نوشته های مورخان و جهانگردان پیداست این باغ در همه دوران از شکوه و عظمت خاصی برخوردار بوده و مقر پادشاهان ایرانی بوده است. امروزه عمارت میان باغ نقطه اصلی وجالب توجه می باشد. در سال 1332 این باغ مصادره و پس از تعمیرات و بازسازی در اختیار دانشگاه شیراز قرار گرفت. مساحت این باغ 110هزار و 380 مترمربع می باشد که شامل باغ گیاه شناسی و چند بنای تاریخی است. این اثر معماری در سال 1353 ثبت ملی گردید. بدون شک شهر شیراز یکی از زیباترین و باشکوه ترین شهرهای ایران می باشد که با تورهای شیراز گردی می توان تجربه ای بیاد ماندنی را ثبت کرد. از دیگر جاذبه های شهر شیراز می توان حافظیه آرامگاه حضرت حافظ، سعدیه آرامگاه جناب سعدی، آرامگاه کوروش بزرگ، دروازه قرآن و آرامگاه خواجوی کرمانی، باغ هفت تنان، شاه چراغ شیراز، بنای تاریخی پاسارگاد و تخت جمشید، بازار و مسجد و حمام وکیل را نام برد که هرکدام دارای هنر و معماری فاخری می باشند.

پلان باغ ارم شیراز

پلان باغ ارم شیراز مستطیل شکل می باشد و دور تا دور آن با نرده محفوظ گردیده است. در گذشته باغ با دیواری گلی محدود شده بود. معماران ایرانی برای از بین بردن شیب بخش غربی به شرقی باغ، در بخش هایی از پله کمک گرفته اند. ساختمان اصلی باغ در قسمت غربی قرار دارد که شامل عمارت اصلی و اندرون است که نسبت به سایر نقاط باغ بالاتر قرار دارد ودارای سقف شیروانی می باشد. در جلوی عمارت حوضی با مساحت 335 متر مربع قرار دارد و چهار گوشه آن 4 نخل زیبا کاشته شده است. جوی های موجود در باغ از همین حوض سرچشمه می گیرند و درختان باغ را سیراب می کنند. عمارت دارای 3 طبقه است که کاشیکاری نمای آن از دوران صفویه الهام گرفته شده است و دو ستون آن نیز با الهام از تخت جمشید ساخته شده است. گچ بری، کاشیکاری، منبت کاری و نقاشی از تزئینات بکار رفته در این بنا می باشد. کاشیکاری نمای ساختمان به قدری خیره کننده می باشد که این عمارت را به عنوان شاهکار معماری دوران قاجاریه می شناسند. از ویژگی های پلان باغ ارم شیراز می توان به خطوط مستقیم و عمود بر هم، نظم مشخص، ترکیبات ساده و موزون و خوانایی اجزا اشاره کرد. در طراحی اولیه، باغ با استفاده از محورهای عمودی و افقی اصلی به چهار قسمت تقسیم شده بود که کوشک در محل تلاقی این دو محور قرار داشت. طراحی مسیرهای آبیاری اینگوه بوده است که آب پس از گذر از مسیر های اصلی وارد شاخه های فرعی شده و کل باغ را سیراب می کرده است و در زمانی که آب کافی نباشد حوض بزرگ را پر می کرده است.